ایران کاغذ
طی دهه ۸۰ قیمت کتاب روند صعودی را پشت سرگذاشته، در سالهای آغازین این دهه اگرچه ثبات و شیب ملایم افزایش قیمت دیده میشود، اما هرچه به سال ۹۰ نزدیکتر شدهایم این روند شتاب و افزایش بیشتری یافتهاست. این درحالیست که اکثر مخاطبان نوسانات قیمت ارز در بازار کتاب، وضعیت ناشران خصوصی و دولتی، و اجرای طرح هدفمندی یارانه‌ها در زمینه کتاب را دلیل تورم و افزایش قیمت‌ها قلمداد می‌کنند.
لازم به ذکر است که بهای کتاب باتوجه به اجرایی کردن مرحله دوم هفمندی یارانه‌ها در سال جدید، روند صعودی خود را حفظ کرده، اما با توجه به ارائه آمار کامل از طول سالهای گذشته و اینکه هنوز زمان کمی را از سال جدید پشت سر گذاشته‌ایم، طبیعتا گزارش آماری قیمت کتاب سال ۹۳ در این گزارش ارائه نشده و این آمار از سال ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۳ می‌باشد.
بر اساس این آمار، بهای کتاب بطور میانگین در تمام موضوعات در این بازه زمانی، قیمت کتاب بالغ بر ۲٫۵ برابر رشد داشته است که البته این عدد در بین کتاب‌های مختلف با درصد کمتر و بیشتری روبرو بوده است؛ بطوریکه کتاب‌های کمک آموزشی با بیشترین رشد (حدود ۴ برابر) و کلیات با کمترین افزایش مواجه بوده است.
اما با توجه به اینکه افزایش تعداد صفحات کتاب‌ها در این سال‌ها بر قیمت تمام شده کتاب تاثیر مستقیمی دارد، مروری بر آمار بهای تمام شده هر صفحه کتاب در موضوعات مختلف خالی از لطف نیست و چه بسا اطلاع دقیق‌تری نسبت به روند افزایش بهای کتاب در ۵ سال اخیر به دست دهد.
بر اساس این آمار، بهای هر صفحه کتاب بطور میانگین در تمام موضوعات، از سال ۱۳۸۸ تا ابتدای ۱۳۹۳، بیش از ۱۰۰درصد افزایش داشته، که بهای هرصفحه کتاب‌های علوم عملی بیشترین افزایش را به خود اختصاص داده است.
با این همه افزایش قیمت کتاب در مقایسه با افزایش قیمت سایر کالاها و خدمات مصرفی مردم بالاتر نبوده است و در مقایسه با سایر کالاهای موجود در بازار، قیمت ارزانی دارد؛ اما در کنار این موضوع باید قبول کرد که مشکلات اقتصادی می تواند زمینه ای برای خرید کمتر کتاب باشد.
برای مقابله با کاهش آمار مطالعه، در مواجهه با این افزایش قیمت، بازهم کمک‌های دولتی اولین موردی است که به اذهان خطور می‌کند؛ اما باید به دنبال راهکارهایی برای گسترش و رشد آمار مطالعه در کشور بود، چراکه دولت همواره برای کتاب یارانه پرداخت کرده، ولی نتیجه مطلوب برای بالا بردن سرانه مطالعه در کشور را ایجاد نکرده است.
راهکارهایی از قبیل اعطای بن کتاب به قشرهای مختلف که از لحاظ مالی تأمین نیست، با نظرات و انتقادات مختلف در توزیع آن، به اجرا درآمد؛ اما با یک حساب سر انگشتی می توان دریافت که برای اکثر قشرها بویژه آنها که در شهرهای دیگر سکونت دارند یا یارانه ای تدارک دیده نشده یا با این مقدار بن تعلق گرفته، زیاد قابل اعتنا نیست.
یکی از راه‌های مفید، افزایش مراکز کتابخانه ای است که دولت می‌تواند با حمایت و ارائه خدمات و امکانات کتابخانه‌ای، در جهت ارتقاء سطح مطالعه عمومی اقدام کند. همچنین چاپ کتاب‌هایی با کاغذهای کاهی و با امکانات ساده و جیبی نیز می‌تواند تسهیل کننده این امر باشد و معاوضه کتاب، هدیه دادن کتاب و حتی فروش کتاب‌های دسته دوم می‌تواند تا حدی گرانی کتاب را دور بزند.
